Beschrijving
De nachtwacht, 1642
De nachtwacht is Rembrandts meest beroemde en grootste schilderij (van origine 370 x 445 cm!) en vormt het altaarstuk van de Eregalerij van het Rijksmuseum. We noemen het schilderij De nachtwacht, maar het stelt geen nachtelijk tafereel voor en toont ook geen wachtlopende soldaten. Rembrandt maakte het in 1642 af voor een schuttersgilde als groepsportret. Hij vond een dramatische oplossing om de vele individuele portretten tot één geheel te maken. Hij liet de compagnie uit de Doelen, hun hoofdkwartier, naar buiten komen voor een officiële parade. Dit stelde hem in staat een onbelangrijke gebeurtenis uit te beelden als een groots historisch schouwspel. Oorspronkelijk was het doek nog groter. Maar het werd in 1715 bijgesneden, toen het naar het stadhuis werd overgebracht. Rembrandt was de eerste die op een groepsportret de figuren in actie weergaf en zo een verhaal vertelde.
NB elk exemplaar is handgemaakt en daardoor anders, maar het eindresultaat is hetzelfde.
De Nederlandse Opstand
Er gebeurt ontzettend veel in het schilderij: een trommel roffelt, een hond blaft, banieren en lansen zijn geheven, opgewonden kinderen rennen tussen de schutters rond, en nog veel meer. Rembrandt deed er alles aan om de opwinding te creëren. Hij gebruikte rijke contrasten tussen licht en donker, tussen glanzende en doffe kleuren. Maar ook door grote variatie in houdingen, gebaren en gezichtsuitdrukkingen. De complexe ruimtelijke opzet leidt je blik zigzaggend naar voren en naar achteren. Het middelpunt is de zwart geklede kapitein met oranje scherp en zijn luitenant in citroengeel.
De kapitein, Frans Banning Cocq, was een rijke koopman, maar alle schutters waren waarschijnlijk afkomstig uit de gegoede Amsterdamse burgerij. Zij droegen allemaal bij in de kosten van het schilderij. De hoogte van elke schutter werd bepaald door het bedrag dat zij bijdroegen.
De schutterschilden lieten dit soort schilderijen maken om de herinnering aan de heroïsche dagen van de strijd tegen de Spaanse overheersing in leven te houden.
Deze klassieke serie borduurringen met De nachtwacht van Rembrandt van Rijn past in bijna elk interieur, waaronder een klassiek of industrieel interieur.
Over Rembrandt van Rijn
Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1609-1669) maakte aanvankelijk kleine, zeer glad geschilderde bijbelse taferelen. Zijn leven lang zou Rembrandt uitzonderlijk gevoelig zijn voor het werk van andere kunstenaars. Vooral dat van de Italianen uit de renaissance, maar ook – in die periode zeer bijzonder – van niet-Europese kunstenaars. Maar elke invloed integreerde hij volledig in zijn werk, dat zijn leven lang zowel in artistiek als in mentaal opzicht een ononderbroken ontwikkeling had. In 1631-32 verhuisde hij vanuit zijn geboortestad Leiden naar het welvarender Amsterdam, het belangrijkste handelscentrum van de Republiek. Hij werd daar meteen gezien als een van de toonaangevende kunstenaars van zijn tijd, vooral op het gebied van portretten.
De nachtwacht is altijd als Rembrandts meesterwerk beschouwd. Later zwakte zijn roem af, en daarmee zijn welstand, door oorzaken die hier niets mee te maken hadden. Omdat hij als portretschilder minder opdrachten kreeg, moest hij later mensen uit zijn eigen kring of zichzelf als model gebruiken. Geen kunstenaar vóór hem heeft zichzelf zo vaak geportretteerd. Uiteindelijk liet hij honderden zelfportretten (schilderijen én etsen) na. Onbedoeld de allereerste picturale autobiografie.
Bron: Algemene kunstgeschiedenis – Hugh Honour & John Fleming